FORUM GEOLOGICZNE

jerzas

Witam
Postanowiłem reanimować dyskusje na temat granicy wieloletniego śniegu w Tatrach (zobacz: śnieżnik, czy lodowczyk? i przenieść dyskusje w innym temat.

Przy okazji dyskusji nt. śnieżników i lodowczyków w Tatrach wyszło pytanie o granice wieloletniego śniegu (czy inaczej: linie wiecznego śniegu - jak kto woli, tutaj też jest bałagan z nazewnictwem, będą stosował skrót SL, ang - snow line). Już od jakiegoś czasu bardzo krytycznie spoglądam na wartości wysokości tej linii, jakie są powtarzane w fachowej literaturze. Najczęściej padają wartości 2200 i 2300 m npm.

W temacie śnieżnik, czy lodowczyk? podaliście nawet źródła które o tym mówią, jednak stwierdzenie, że ktoś mądry coś takiego napisał w jakimś, nawet fachowym czasopiśmie nie zadowala mnie i nie rozwiewa wątpliwości.

Sam dotarłem do wartości 2200 (A. Obidowicz) gdzie można wyczytać, że wartość ta jest już wprowadzona przez Hessa (1965), i wynika z relacji miedzy wysokością górnej granicy lasu i linii śnieżnej w innych górach (trudno powiedzieć jakich). Różnica ta powinna wynosić 600-800 m, co w przypadku Tatr jest 2200 - 1550 =650 m. Założenie to jednak jest nie jest zbyt szczęśliwe - wystarczy tylko wyobrazic sobie np Pamir i Góry Alaski czy Nowej Zelandii i już wiadomo że wartości te mogą być skrajnie różne. Na pewno jest tak że w klimacie kontynentalnym ta różnica jest większa niż w morskim.

Dlaczego mam wątpliwości co do tej wartości?
przyjmując wartość 2200 czy nawet 2300 w Tatrach Wysokich znalazły by się miejsca do akumulacji śniegu.
Nie mogę się zgodzić z tym stwierdzeniem:

"Niemniej, gdyby pow. 2200 m na płn. stokach T. istniały sprzyjające warunki morf. do gromadzenia się dużych mas śniegu, nastąpiłoby prawdopodobnie zlodowacenie najwyższej części T., ponieważ klimatyczna gr. wiecznego śniegu, czyli teoret. linia (...) przebiega tam na wys. 2200m." (Przyroda TPN)

Biorąc pod uwagę rolę nawiewania śniegu, zacienienia karów i zasialnia lawinowego - nie byłoby siły na lodowce w Tatrach, a nie mówiąc o aktywnych lodowcach gruzowych, które np w Alpach występują nawet 500 - 600 m poniżej obecnej SL. Po południowej stronie Tatr znajdują się nawet dna karów na takiej wysokości (np: Batyżowiecka dol, kar pod Wagą)

jerzas

Już częściowo sobie sam odpowiedziałem na to pytanie. Łatwo nie było ale z całkiem niezłą dokładnością oszacowałem obecną klimatyczną granicę wieloletniego śniegu. Gitary nie będę zawracał bo to temat chyba nie geologiczny:)

chief

A jaka jest wg. Ciebie ta granica ?
Ja mam tez wątpliwości, weźmy przykład gołoboża na Baranich Rogach
[link widoczny dla zalogowanych]
czy tez górne piętro Dol. Zadniej Jaworowej dochodzące powyżej 2300 m
[link widoczny dla zalogowanych]

Właściwie to mnie od dawna intrygowały też pewne rejony w Tatrach dlaczego tam nie wystąpiły lodowce.
-Wielki Żleb, pod Krywaniem, chyba ładny przykład doliny plioceńskiej (no, nieco zmienionej), dochodzącej przeca do prawie 2500 m.n.p.m
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]
-Dol. Zadnich Koperszadów (Żadne Medodoly), gdzie w jej bocznej odnodze, Dol. Skoruszowej powstał potężny kar, a tuz obok nic
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]
-Dol. Gąsienicowa, (kocioł gąsienicowy-rejon trasy narciarskiej)
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]
-Dol. Kondratowa, gdzie lodowczyk rozwinął się głównie w bocznej części w kotle Piekiełko, zas głównej dolinie raczej nie było (a obok w Dol. Suchej Kondrackiej były bardzo duże kotły)
[link widoczny dla zalogowanych]

jerzas

Wstępnie granicę tą w Tatrach Wysokich szacuje na 2500-2700 w zależności od miejsca i czasu (tzn okresu danych klimatycznych).

Uważam że niekiedy zasłużeni geomorfolodzy mieli prawo do napisania bzdur w swoich dziełach, co wynikało z ich stanu wiedzy i na dobrą sprawę ich widzimisie.

Przykładem jest wspomniana przez Ciebie dolina Kondratowa w której wg Klimaszewskiego nie było lodowców w plesjstocenie. Tylko szkoda że są tam wały morenowe które świadczą o pobycie tam lodowców nawet w późnym glacjale, nie mówiąc o maksimum zlodowacenia. No cóż forma karu jest bardziej rozwleczona i coś tu mistrzowi nie pasowało. Piekiełko już ma ściany skalne, no to super lodowiec był Smile

Co do południowych stron Krywania to oczywiście jest to taka forma, która świadczy, że nie była modelowana glacjalnie, ale to nie znaczy że nie była powyżej granicy wieloletniego śniegu w plejstocenie. Sam mogę Ci pokazać formy w Alpach które wystają ponad obecną SL i nie noszą znamion erozji glacjalnej - dlaczego no bo właśnie nie jest spełniony ten warunek orograficzny, o którym tak często pisują autorzy tatrzańscy. W takich miejscach śnieg lawinami kilkaset metrów zsuwa się do podnóża ścian daleko od SL i nie ma szans na powstanie lodowca. Tak było zapewne na Krywaniu.
Tutaj przykład z Alp podobnej sytuacji jak na Krywaniu
[link widoczny dla zalogowanych]

Zauważyłem że w tatrzańskiej literaturze taka swoista "anomalia" jaka jest na Krywaniu czy w Kondratowej tłumaczona jest nieprzewidywalnością zlodowacenia. Czyli zlodowacenie robi takie sztuczki, że np w jednej dolinie był lodowiec, a w drugiej sąsiedniej i na podobnej wysokości nie było w ogóle. Wg wynika to głownie z braku zrozumienia pewnych procesów i trzymania się utartych schematów np.: był lodowiec to musi być kar że hej. Albo był lodowiec to musi być morena że hej i jeszcze trochę.

Nie rozumiem, jakiego typu masz wątpliwości związane z Baranimi Rogami?
Możesz rozwinąć?

chief

jerzas

chief

jerzas

W sprawie Kondratowej popatrz na to. Wały moren widać po obu stronach dolinki.
[link widoczny dla zalogowanych]

jerzas · Wysłany: Pią 9:37, 19 Mar 2010 Temat postu:

Sprawa klimatycznej granicy śniegu w Tatrach została doprowadzona do końca. Wyniki są opublikowane. Dla zainteresowanych:
Zasadni J., Kłapyta P., 2009. An attempt to assess the modern and Little Ice Age climatic snowline altitude in the Tatra Mountains. Landform Analysis 10, 124-133.
[link widoczny dla zalogowanych]

Abstract:
An empirical glacio-climatic relation (Ohmura et
al., 1992) and meteorological data (temperature and
precipitation) are employed to provide the elevation
in the Tatra Mts. climate model, where conditions
are suitable for hypothetical glacierisation (temperature-
precipitation ELA). During the Little Ice Age
(LIA) it is to have been 1.5°C colder than during the
warmest decades of the 20th century (Niedźwiedź,
2004); however, some scenarios are used to define
precipitation amounts related to the vertical distribution
in climate model and temporal variability.
The results indicate that during both considered periods
- the warmest decades of the 20th century and
the coolest period of LIA - the climatic snowline
(cSL) was placed in most cases above the highest
Tatra Mts. summits and crests. However, its spatial
arrangement was unequal. In the vicinity of Kasprowy
Wierch, the modern cSL is assessed to be at
ca. 2,450-2,650 m a.s.l. and that during LIA at ca.
2,300-2,450 m a.s.l. In the case of Lomnicky Štit
(2,634 m) it was at the level of ca. 2,700-2,800 ma.s.l.
(modern times) and ca. 2,600-2,700 m a.s.l. (LIA).
The discrepancies in the cSL altitude between these
two locations can be explained in part by exposition
to the prevailing moisture transport and orographically-
induced precipitation.